Inzichten (blog)
Noodzaak tot actie voor de arbeidsmarkt
Dat de arbeidsmarkt krap is, wist ik natuurlijk al. Sterker nog, ik predik al jaren dat dit nog maar het topje van de ijsberg is en dat, als we geen actie ondernemen, er straks onvoldoende mensen zijn om voor de klas te staan, aan het ziekenhuisbed te werken, woningen te bouwen, te zorgen voor voldoende stroom of om onze veiligheid te waarborgen. Inclusiviteit en het volwaardig laten meedoen van kwetsbare werkzoekenden in het arbeidsproces is misschien niet dé oplossing, maar het is wel een van de maatregelen die we moeten nemen. Afgelopen week werd ik tijdens een bijeenkomst van het UWV, waar het rapport Regio in Beeld werd gepresenteerd, toch weer bevestigd dat de situatie echt heel nijpend is. Een hoofddocent van de VU voorspelde daar, op basis van de laatste demografische cijfers, dat we binnen vijf jaar tegen de grenzen van groei aanlopen. Echt, je had erbij moeten zijn; het plaatje van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en de tekorten die gaan ontstaan, is erger dan gedacht.
Tekorten in de groenbranche
Dit onderwerp kwam ook terug tijdens een bezoek van de voorzitter en de directeur van Cumula, de brancheorganisatie voor ondernemers in het groen, aan onze kwekerij deze week, en werd later bevestigd door de voorzitter van de VHG, de vereniging van hoveniers en groenvoorzieners. Ook zij voorzien enorme tekorten, waardoor de vergroening die nodig is, helemaal niet kan plaatsvinden. Voor de komende jaren zijn er namelijk 70.000 mensen nodig die er, door pensionering, simpelweg niet meer zijn. Het positieve is dat de groenbranche meer dan openstaat voor werkzoekenden met een zogenaamde arbeidsbeperking. En het is nog eens een mooi vak ook! Dagelijks zien we in ons eigen groenbedrijf dat dit goed werkt. Waar deze bedrijven echter tegenaan lopen, is het systeem: waar kun je terecht als je openstaat voor inclusiviteit, hoe werkt het met cao’s en subsidies, wat zijn de eventuele risico’s, etc.? Wat mij betreft kunnen sociaal ontwikkelbedrijven hier enorm goed bij helpen, ware het niet dat elk ontwikkelbedrijf weer anders is georganiseerd en een andere aanpak heeft. In tegenstelling tot Scalabor zijn er bijvoorbeeld nog bedrijven die wat meer intern gericht zijn en (nog) niet veel contact met werkgevers hebben, terwijl deze juist de link tussen werkgevers en werkzoekenden zouden moeten zijn.
De arbeidsmarkt en bedrijventerreinen
Gezien deze inzichten en de nijpende tekorten was het ook een eyeopener dat tijdens een bijeenkomst over de behoefte aan meer bedrijventerreinen er niet over de arbeidsmarkt werd gesproken. Maar wanneer er meer ruimte komt voor bedrijven (en dat is hard nodig, zeg ik met mijn andere pet op als voorzitter van VNO-NCW Midden) hebben we ook meer arbeidskrachten nodig!
Een te complex systeem voor hulpzoekenden
Een ander inzicht dat afgelopen week werd bevestigd, is dat we onze wereld wel erg ingewikkeld hebben gemaakt. Veel mensen weten daardoor de weg naar instanties niet meer goed te vinden of raken verdwaald in het papierwerk en tussen de chatbots. En dat terwijl sommige problemen goed op te lossen zijn wanneer je het anders aanpakt. Zo begreep ik dat bij het project Immerloo Schuldenvrij, waar inwoners met forse schulden actief worden geholpen om van deze schulden af te komen, veel mensen met wat hulp wél uit hun schulden komen, terwijl ze jarenlang van het kastje naar de muur zijn gestuurd. Door in gesprek te gaan met schuldeisers wist de gemeente veel schulden terug te brengen tot betaalbare bedragen. Ik merkte het zelf ook toen een collega aangaf dat hij al jarenlang werd achtervolgd door zijn woningbouwcorporatie en deurwaarders over een huurschuld. Elke keer als hij die had voldaan, bleek er weer een nieuwe rekening te zijn, en niemand kon of wilde hem vertellen wat nodig was om het hele dossier te sluiten. Onze maatschappelijk werkers kwamen er na veel telefoontjes ook niet uit. Totdat we vorige week de directeur van de woningbouwcorporatie belden, die de juiste medewerker inschakelde. Binnen een ochtend was het geregeld en inmiddels helemaal afgehandeld. Dit heeft jarenlang voor niets geduurd, puur omdat mensen vastlopen in het systeem. Maar toen we het systeem omzeilden, zoals de gemeente deed in Immerloo en ik voor mijn collega, lukte het opeens wel.
Oplossingen die beter werken
De oplossing hoeft dus helemaal niet zo ingewikkeld te zijn, zolang we maar vanuit het doel blijven denken. Dat geldt voor de krappe arbeidsmarkt, waarin we continu moeten kijken naar wat er wél kan en hoe we iedereen kunnen betrekken, en voor het ingewikkelde systeem. Sociaal ontwikkelbedrijven hebben binnen het systeem een heel belangrijke gidsfunctie: ze begeleiden zowel werkgevers als werkzoekenden en fungeren als vangnet. Lang dachten we dat de oude SW-bedrijven sterfhuisconstructies waren. Onzin, weten we inmiddels. We hebben het over een cruciale infrastructuur die meer nodig is dan ooit.
